Canibale, Frigidaire

Binnenkort hier: iets over de Italiaans-Britse postpunk connectie: Autonomia! No Future! Radio Alice! Gang of Four!

Maar dan via de stripwereld. Want net gelezen: Drawn and Dangerous, en daardoor vooral geïnteresseerd geraakt in de tijdschriften Canibale en Frigidaire, die getikte strips plaatsten, met een totaal andere sensibiliteit dan de undergrounds uit de jaren 60 en 70, en de Franse kwaliteitsbladen uit de jaren zeventig (Pilote, Metal Hurlant A Suivre, etc). Het zit dichter op Raw, maar heeft meer gemeen met de 'spirit of postpunk' (wat de VS natuurlijk nooit gehaald heeft).

Badiou / Charlie / Becassine

Nu pas gelezen: het opiniestuk van Alain Badiou n.a.v. Charlie. Dat is hier te vinden en is toch wel goed. Hij is vlijmscherp over het racisme van het 'oude' 'republikeinse links (een onderwerp dat hij natuurlijk al eerder aansneed n.a.v. het hoofddoek en ook hier in "The Racism of Intellectuals.")

Hij heeft natuurlijk wel gelijk dat Charlie een oud, libertijns links vertegenwoordigde dat in laatste jaren ineens 'de Moslims' graag belachelijk maakte, op een manier die wat dubieus is. Iets vergelijkbaars geldt misschien ook in NL voor Van Gogh en Teeuwen, etc. Badiou vergelijkt het met de manier waarop het stripfiguur van Becassine (de Bretonse die naar Parijs verhuisde in de hoop op werk) eind negentiende eeuw de lachers op de hand kreeg. Het is het gegrinnik van de metropool om de buitenstaander. Hij stelt over sommige Mohammed grappen: "It may be amusing for the comfortably-off, but it is an indulgent 'Western' provocation against not only vast popular masses in Africa, Asia and the Middle East, but also a very large section of the working population in France itself: the people who empty our bins, wash our plates, man our pneumatic drills, hurriedly clean luxury hotel rooms and clean the big banks' windows at 4 a.m.'"

De oude Badiou heeft natuurlijk een punt. Er zat in een aantal van de Charlie grappen een tikje iets zelfgenoegzaams - bij Charb vooral (zeker in zijn "La vie de Mahomet" strip). Maar ik denk dat Badiou de humor van Charlie niet helemaal goed weergeeft. Er zat (in Luz, maar ook in Wolinski en Cabu) ook iets naïefs. Het was niet alleen bijtend. En ook Becassine is een figuur van nostalgia en van liefde (er zijn niet voor niets veel Becassine verzamelaars). Net als - in een andere context- de relatie van een (blank) publiek tot het Minstrel-figuurtje (of tot Zwarte Piet) complexer is. Het is racisme - sure, sure - maar van een specifieke soort. Het is doorvoed van een affect dat niet (of niet alleen) met denigreren te maken heeft.

En verder: het is natuurlijk onzin om te stellen dat de moordaanslag ook gemotiveerd werd door het feit dat de daders zich gekwetst zouden voelen. Dat is kul. En natuurlijk suggereert Badiou dat ook niet. Hij noemt de aanslag fascistisch: een gerichte aanslag op de drie groepen waar het 'klassieke' fascistische geweld zich ook op richtte: "journalists considered to represent the enemy camp, policemen defending the hatred parliamentary order, and Jews." En daarnaast was het een aanslag met een theatraal gehalte: "it seeks to give the impression of cold, absolute determination,' en met een nihilistisch ('viva la muerte!') gehalte.

En tenslotte - misschien flauw, maar toch relevant - Charlie was niet alleen een oude-jongens-groepje. Het plaatste ook werk van Coco (vrouw), Catherine (vrouw) en van Riad Sattouf (die de prijs voor beste stripalbum won in Angouleme voor l'arabe du futur), en de laatste aanwinst van het blad is de Algerijnse cartoonist Ali Dilem.

Ik bedoel - hoeveel vrouwelijke politiek cartoonisten zijn er überhaupt in Nederland? 

Steamboat Willie

Mijn stuk over Mickey Mouse is uitgekomen in een prachtissue van Empedocles over Korte film. Het is  hier te vinden.

Zac's Haunted House

Dennis Cooper (zie wiki ) heeft een roman op het webgepubliceerd dat volledig bestaat uit GIFs.

Hier kan je hem vinden.

Ik heb er (een beetje) doorheen geklikt. Best lachen, maar 't blijft een novelty.

Linus

Linus ontwikkelde een 'auteurstheorie' voor de strip. Het had niet alleen een prachtige, neo-pop vormgeving (zie hieronder), maar presenteerde het werk van o.a. Schulz als dat van een auteur (o.a. door in het eerste nummer een gesprek over Schulz tussen Umberto Eco, Elio Vittorini en Oreste del Buono te plaatsen (Eco had al eerder een essay over Peanuts gepubliceerd).

Maar ook Johnny Hart - in Amerika vaak als 'B-auteur' gezien, wordt door Linus (en ook door de leden van Charlie, met egards behandeld - voor zover ik kan overzien gebeurde dat zelden in de VS (waarschijnlijk vanwege het feit dat hij in de VS controversieel was vanwege zijn Christelijk-fundamentalistische opvattingen over homoseksualiteit, Joden, etc. Iets wat de Italianen en Fransen ongetwijfeld niet wisten).

Maar ook de tekenstijl van Claire Bretecher - misschien de eerste in Pilote die duidelijk met de Franco-Belgische lijn brak - is expliciet op Hart gebaseerd. En (wat ik niet wist) "Cosmicomics" van Calvino is rechtstreeks op Hart geïnspireerd - waarschijnlijk vooral in zijn gebruik van geantropomorfiseerde dieren….

De Italiaanse en Franse tekenaars van Charlie en Linus die zich door Schulz en Hart en Herrimann en Al Capp lieten inspireren gaven eigenlijk een 'smaakvolle' twist aan wat Hoberman en Jenkins de Amerikaanse traditie van 'Vulgair Modernisme' noemden. Behalve in humor, poppetjes, lijnvoering is het de zelfreferentialiteit van Herrimann en Schulz die tekenaars als Mandryka & Mattioli lijken te boeien. Maar ook de striptraditie zelf.

Riss en Papon

Vandaag werd bekend dat Riss de nieuwe hoofdredacteur van Charlie Hebdo wordt (en dat een Pakistaanse ex-minister al meteen 200.000 Euro op zijn hoofd heeft gezet.

Wat ik niet wist is dat Riss zich naast politieke cartoons heeft toegelegd op rechtszaak-verslagen in stripvorm, zoals de zaken tegen Touvier en Papon. Beiden zijn later ook als aparte boeken uitgekomen.

Wat ik er over kan vinden ziet er interessant uit. Vooral de tekeningen over de Papon-rechtzaak, waar in Frankrijk veel te doen over was. Hieronder een pagina uit Charlie Hebdo:

En hier de manier waarop het in het boek terecht is gekomen.

Later trok hij door Frankrijk om kleinere rechtszaken te bekijken en te tekenen, een beetje zoals Cabu door het land trok en reisverslagen tekende. Dit werd later verwerkt tot het "Tour de France de Crime" boek.

De 'striprapportage' (waar later een tekenaar zoals Joe Sacco zoveel succes mee had) is, volgens mij, een echte ontdekking / uitvinding van Charlie Hebdo. Ik ken althans geen oudere voorbeelden van het genre. Ik vermoed zelfs dat 't tussen Cabu & Riss in ontstaan is. (En Wolinksi en Willem maakten natuurlijk ook reisverslagen. Maar ook Tignous deed een rechtzaak:

Barbara Yelin's Irmina

Wat me bladerend door de Reprodukt Catalogus opviel: hoe (ongemerkt) de stripwereld (vooral in Scandinavië & Duitsland - maar ook wel in Frankrijk) steeds minder een jongensclubje is.

l'etoile mysterieuse

Deze cover is vandaag verkocht voor 2,5 miljoen Euro.

Nou is het ook wel een meesterwerk, de cover. Uit mijn hoofd zou ik zeggen: het is de eerste kuifje die helemaal draait om het probleem van de Crypt / onleesbaarheid / het decoderen. En het mooie is: in het centrum van de pagina staat een soort paddestoel met een vlekkenpatroon van onduidelijke status. Het lijken enerzijds afbeeldingen, anderzijds lijkt de 'differentiële' status van de afbeeldingen (elke vlek verschilt minimaal van elke andere vlek) te suggereren dat hier geen iconische logica, maar een symbolische (schriftmatige) logica aan het werk is. Het roept dus de vraag op: hoe lezen we dit? Als Rebus? Hieroglief? Raadsel? 

De zweetdruppeltjes rond het hoofd suggereren dat onze jonge reporter er zelf ook niet uitkomt.

Vandaar dat Burns hem als uitgangspunt neemt voor zijn Kuifje Persiflage Toxic.

Brecht Evens….

Op Angouleme heb ik even kunnen bladeren in het prachtige "Panter" van de Vlaamse Brecht Evens. Schitterend werk, dat op een - denk ik - nieuwe manier gebruik maakt van de fabel-structuur van het stripplaatje, en de inherente neiging to antropomorfisme van het tekeningetje...

.

Die bovenste strook vind ik erg mooi. Prachtig hoe de beweging van die kat wordt neergezet, en in drie plaatjes de ambivalentie van de kat-mens relatie opgeroepen wordt. Want er is natuurijk echte warmte tussen kat en mens, maar hij zit ook vol raadsels en misverstanden: de kat tolereert de hand op plaatje 1 (want wil eten). Het meisje kijkt op plaatje twee (het wil dat de kat's behoefte (need) die zij voedt ook verlangen (liefde) in zich draagt), of in ieder geval erkenning. De kat kijkt terug - mauwt wellicht - maar wat ziet het? En tenslotte, in plaatje drie, een situatie waarin de need / desire oppositie vervaagt is: het op schoot zitten en aaien. Maar wat betekent dit?

Ook heel efficiënt hoe Evens hier beweging suggereert door de verschillen tussen de eerste en tweede plaatjes minimaal te laten zijn. Hierdoor ontstaat een flipboek-effect.